Rize'nin
Nüfus Yapısı
İÇİNDEKİLER
4.1.Nüfusun Yapısı
4.2. Nüfusun Dağılışlı ve Yerleşim
4.1.NÜFUSUN YAPISI
1940 da 185.526 olan Rize nüfusu 50 yılda yüzde yüze yakın bir artış göstererek 1990 da 348.776'ya yükselmiş, 2010 da 319 569'a düşmüştür.
Rize'de nüfus 1940-45 arasında binde 1, 1985-90 arasında da binde 13 azalmıştır. Rize nüfus artış oranının 1940-1990 arasında çoğunlukla Türkiye ortalamasının altında seyretmiş olmasın da ; Rize'den büyük kentlere yapılmış olan göçlerin önemli bir payı vardır.
1990 yılı itibariyle Rize'de yaşayan insanların % 38.44'ü kentler, % 61.56'sı da köylerde yaşarken , bu oran 2000'de kentlerde % 43.91 çıkarken, köylerde 56.09 'a inmiştir. Aynı değerlerin Türkiye de sıra ile % 59.0 ve % 41.0 olduğu düşünülürse Rize'de kentleşme oranının Türkiye ortalamasının altında olduğu sonucuna varılabilir. Ancak buna rağmen Rize'de toplam nüfus içindeki payı 1940'tan bugüne kadar % 100 civarında artış göstermiştir. Bir başka deyişle Rize'de şehir nüfusu Türkiye'ye göre daha hızlı artış göstermiştir.
Nitekim 1940-1990 arasında şehir nüfusu artış oranı ortalaması Türkiye'de % 4,5 Rize'de % 4,6'dır. Bundan da anlaşılacağı üzere Rize'de şehirleşme oranı Türkiye ortalamasının biraz üstündedir. Buna karşılık aynı dönemde Rize'de köy nüfusu artış oranı % 0.7 olup, Türkiye ortalamasının (% 1.1) altındadır. Diğer taraftan Rize'de köy nüfusu 1940-45 ; 1980-85 ve 1985-90 yılları arasında azalma göstermiştir. Hele 1985-90 yılları arasında binde 34 gibi önemli oranda azalma kaydedilmiştir.
Söz konusu sayım dönemleri arasındaki rakamlar incelendiğinde köy nüfusunun 47432 kişi azaldığı, bundan 22 002 kişinin Rize sınırları içindeki kentlere, 25 430 kişinin de başka illere göçtüğü anlaşılmaktadır. Başka illere göçenlerin de kentler de yaşadığı düşünülürse 1985-90 arasında her yıl ortalama 9486 kişinin Rize'den kente göç ettiği sonucuna varılır.
Ardeşen dışındaki bütün ilçelerde nüfus azalması kaydedilmiş olup, en çok nüfus kaybeden ilçelerin Pazar,Çayeli ve Kalkandere olduğu görülür .
Sonuç olarak Rize'de şehir nüfusu artış oranı Türkiye ortalamasının üstünde olduğu halde toplam nüfus ve köy nüfusu artış oranlarının Türkiye ortalamasının altında olması ve özellikle yukarıda izah edilen 1985-90 arasındaki durum, gerek köyden kente ve gerekse Rize'den başka illere nüfus akışı olduğunu kesin olarak kanıtlar
4.2. NÜFUSUN DAĞILIŞI VE YERLEŞİM
Rize'de nüfusun dağılışını belirleyen temel faktör yer şekilleridir. Yerleşmeye elverişli düz alanların az bulunması, yerleşme merkezlerinin sahil şeridinden ve akarsu vadilerinde kurulmasını zorunlu kılmıştır. Nitekim merkez ilçe de dahil olmak üzere 12 ilçenin 6 tanesi sahil şeridinde, diğer ilçelerin tamamı ve köylerin önemli bir kısmı da akarsuların taraça düzlüklerinde kurulmuştur. Ayrıca içerilere doğru engebenin çok artması iç bölgenin tenha olmasına yol açmıştır. Bunun sonucu olarak ortalama 86 olan nüfus yoğunluğu sahil şeridinde 100'ü geçmektedir. Bir başka deyişle Rize'nin sahil şeridi Türkiye'nin en yoğun nüfuslu yerleri arasında olduğu gibi ortalama nüfus yoğunluğu bile Türkiye ortalamasının (69) çok üzerindedir.
Diğer taraftan arazinin çok engebeli olmasının yanı sıra bir takım sos yo-ekonomik nedenler köylerde yerleşme biçimini "Dağınık köy yerleşmesi" olarak belirlemiştir. Evler çoğunlukla birbirinden uzak olup,her ailenin konutu kendi arazisi içerisinde kurulmuştur. İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da olduğu gibi evlerin bir arada bulunduğu bir köy meydanına rastlanmaz. Ancak Rize'de çayın yarattığı ekonomik ve sosyal gelişme, bu yerleşme biçimine bir yenisini eklemiştir; Daha iyi şartlarda yaşama isteği insanları yeni konutlar yapmaya ve bunları yol kenarına inşa etmeye yöneltmiştir. Bunun sonucunda bir yandan, eskinin tamamen ahşap yada "dolma" adı verilen yontulmuş taş-ahşap karışımı evleri yerlerini betonarme evlere terk ederken bir yandan da evlerin yol kenarlarında toplanması sonucu "Yol Boyu Köy Yerleşmesi" doğmuştur.
Bu yorum bir blog yöneticisi tarafından silindi.
YanıtlaSil